چگونه کیسه زباله مناسب برای زباله ‌های بیمارستانی و عفونی انتخاب کنیم؟

قبل از هر چیزی باید بدانیم که تفکیک زباله ‌های عفونی و بیمارستانی ضروری می باشد. علت این است که عدم تفکیک صحیح این زباله ‌ها می‌تواند منجر به آلودگی منابع آب، خاک و هوا شده و سلامت عمومی را به خطر بیندازد. همچنین، تماس ناخواسته با زباله‌ های عفونی می‌تواند به انتقال بیماری‌هایی مانند هپاتیت B، هپاتیت C و HIV منجر شود. بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، بیش از ۴۰ درصد پسماند های بیمارستانی عفونی هستند و باور کردنی نیست اما  سالانه ۶ میلیون نفر در جهان به علت مدیریت نادرست این زباله‌ها می میرند. به گزارش ایسنا هر روز حدود ۴۵۰ تُن پسماند در بیمارستان ‌های ایران تولید می‌شود که از این میزان، حدود ۱۹۲ تُن آن زباله عفونی هستند. حالا که به اهمیت این موضوع پی بردیم، چگونه کیسه زباله مناسب باید انتخاب شود؟ در این مقاله به این موضوع می پردازیم.

دسته بندی زباله ‌های بیمارستانی

مجددا بر اساس سازمان بهداشت جهانی (WHO) زباله ‌های بیمارستانی ۶ دسته اصلی دارند:

۱-زباله ‌های عادی

این دسته شامل پسماندهای معمولی، غیر عفونی و غیرخطرناک مانند کاغذ، پلاستیک، مواد غذایی، بسته‌بندی‌ها و سایر زباله ‌هایی است که در هر محیطی تولید می ‌شوند. در حدود ۷۵ تا ۹۰ درصد از کل زباله‌ های بیمارستانی در این گروه قرار دارند.

۲-زباله ‌های عفونی

به زباله هایی که حاوی میکروب ‌های بیماری‌زا هستند و می‌توانند باعث انتقال عفونت‌های خطرناک شوند، زباله های عفونی گفته می شود. این زباله‌ها شامل بانداژ های آلوده، سرنگ‌ ها، گازهای استریل استفاده‌شده، ترشحات بیماران و ابزارهای یک‌بارمصرف در اتاق عمل و بخش‌های عفونی هستند.

۳-زباله‌ های پاتولوژیکی

بافت‌های انسانی، خون، اجزای بدن، اندام‌های جراحی‌شده و نمونه‌های بیولوژیکی که از بیماران گرفته می‌شوند، زباله های پاتولوژیکی هستند. این زباله‌ها معمولاً در آزمایشگاه ‌ها و اتاق ‌های جراحی تولید می ‌شوند و نیاز به دفع ویژه دارند.

۴-زباله ‌های شیمیایی و دارویی

این زباله ها شامل مواد شیمیایی خطرناک، دارو های تاریخ ‌گذشته، مواد ضدعفونی‌کننده قوی، جیوه (مانند دماسنج‌ های شکسته)، باتری ‌ها و محلول ‌های شیمیایی است. لازم است دقت کنید که این مواد می‌توانند باعث آلودگی محیط‌زیست و آسیب به سلامت انسان شوند.

۵-زباله‌ های تیز و برنده

سرنگ‌ها، تیغ‌های جراحی، سوزن‌ها، تیغ‌های اصلاح، شیشه‌های شکسته و سایر اشیای نوک‌تیز که می‌توانند باعث زخم و انتقال بیماری‌های عفونی مانند هپاتیت و ایدز (HIV) شوند، جزو دسته بندی زباله های تیز و برنده هستند. این زباله ‌ها می بایست در ظروف مقاوم و ایمن (Sharps Containers) نگهداری شوند.

۶-زباله ‌های رادیواکتیو

مواد رادیواکتیو استفاده ‌شده در آزمایش ‌های پزشکی، تجهیزات تصویربرداری هسته ‌ای و درمان‌های پرتودرمانی زباله های رادیو اکتیو هستند. مهم است بدانید که این زباله ‌ها باید مطابق با پروتکل‌ های ایمنی هسته ‌ای مدیریت شوند تا از خطرات تشعشعات جلوگیری شود.

استانداردهای جهان و ایران برای کیسه ‌های زباله بیمارستانی

زباله های بیمارستانی مشمول یکسری قوانین می شوند که در ایران و جهان وجود دارد:

الزامات سازمان بهداشت جهانی (WHO)

سازمان بهداشت جهانی همانطور که اشاره کردیم تاکید می کند که زباله‌های بیمارستانی می‌توانند تأثیرات زیادی بر بهداشت و سلامت جامعه داشته باشند. برخی از این زباله‌ها بسیار خطرناکند و نیازمند مدیریت ویژه‌ای هستند.

قوانین داخلی ایران

قانون مدیریت پسماندها در ایران مصوب سال ۱۳۸۳، چارچوب قانونی مدیریت پسماند های پزشکی را تعیین می‌کند. ماده ۷ این قانون می گوید مدیریت اجرایی پسماندهای صنعتی و ویژه، که پسماندهای پزشکی هم از جمله آن هاست، بر عهده تولیدکننده است. همچنین، آیین‌نامه مدیریت زباله‌های بیمارستانی بر تفکیک، جمع‌آوری، حمل‌ونقل، بی‌خطرسازی و دفع نهایی پسماندهای پزشکی تأکید دارد و وظایف تولیدکنندگان پسماندهای پزشکی را مشخص می‌کند.

ویژگی ‌های یک کیسه زباله مناسب برای پسماند های بیمارستانی

 مقاومت بالا و ضخامت مناسب

کیسه ‌های زباله بیمارستانی باید در برابر پارگی، نشت و سوراخ شدن مقاوم باشند. در نتیجه حداقل ضخامت استاندارد برای این کیسه ‌ها معمولاً ۵۰ تا ۷۰ میکرون است.

 مواد اولیه مرغوب و ضد نشت

باید از مواد پلی‌اتیلنی (PE) با کیفیت بالا ساخته شده باشند تا مانع از نشت مایعات خطرناک شوند. برخی از کیسه ‌های ویژه چندلایه هستند که مقاومت بیشتری در برابر مایعات عفونی ایجاد می‌ کنند.

قابلیت اتوکلاو و استریلیزاسیون

برخی کیسه ‌های مخصوص، قابلیت تحمل دمای بالا را دارند و می‌توان آن‌ها را قبل از دفع در دستگاه اتوکلاو  استریل کرد تا آلودگی‌های میکروبی شان از بین برود.

قابلیت درزگیری و بستن ایمن

کیسه زباله مناسب باید دارای بند محکم یا امکان گره ‌زدن مقاوم باشند تا در زمان حمل و جابه‌جایی، زباله‌ ها بیرون نریزد.

رنگ‌ بندی کیسه ‌های زباله بیمارستانی و معنای آن ‌ها

زرد: مخصوص زباله ‌های عفونی و پاتولوژیک هستند.
قرمز: برای زباله ‌های بیولوژیکی و خطرناک مورد استفاده هستند.
آبی: مخصوص زباله ‌های دارویی و شیمیایی هستند.
مشکی: برای زباله ‌های عادی و غیرعفونی استفاده می شوند.

تفاوت بین کیسه‌ های زباله معمولی و بیمارستانی

کیسه‌ های زباله بیمارستانی به دلیل حفظ ایمنی کارکنان درمانی، جلوگیری از انتشار عفونت و مدیریت بهینه پسماند های خطرناک، از مواد مقاوم‌تر ساخته شده و تحت استاندارد های سخت‌گیرانه ‌تری تولید می‌شوند. در جدول زیر به مقاسیه ویژگی های این دو نوع کیسه پرداخته ایم: